Brandwerendheid versus WBDBO
Over de auteur: Sjoerd Bakx is Adviseur risicobeheersing bij Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant.
In het Bouwbesluit 2012 zijn voorschriften gegeven voor de beperking van uitbreiding van brand. Een gebouw moet volgens de prestatie-eisen worden ingedeeld in compartimenten en vluchtroutes met als doel dat aanwezige personen veilig kunnen vluchten (BB2012, hoofdstuk 2). In sommige gevallen is deze indeling niet nodig, bijvoorbeeld als de vluchtafstanden naar het aansluitende terrein kort genoeg zijn en de omvang van het gebouw beperkt is. Maar bij de meeste gebouwen is altijd wel sprake van een indeling in brandcompartimenten al dan niet gecombineerd met één of meerdere vluchtroutes die buiten een brandcompartiment liggen. Een indeling in compartimenten en vluchtroutes vormt de basis voor het interpreteren van het begrip ‘WBDBO’. Hieronder volgt de prestatie-eis uit het Bouwbesluit 2012:
“de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (wbdbo) van een brandcompartiment naar een ander brandcompartiment, naar een besloten ruimte waardoor een extra beschermde vluchtroute voert, naar een niet besloten veiligheidsvluchtroute en naar een liftschacht van een brandweerlift moet ten minste 60 minuten zijn”. (BB2012, art. 2.84).
In het artikel wordt ook aangegeven dat de wbdbo kan worden bepaald met behulp van NEN 6068. In deze norm wordt iets duidelijker dat het hier niet gaat om een constructie-eigenschap maar om een branduitbreidingstraject: “een weg die de brand kan afleggen bij uitbreiding van de ene ruimte naar de andere ruimte” (NEN 6068, 3.7).
Overigens kan in enkele situaties worden volstaan met een wbdbo van 30 minuten. De uitzonderingen zijn terug te vinden in artikel 2.84 van het Bouwbesluit 2012, maar om deze blog kort te houden zal ik hier een andere keer op terugkomen.
Branddoorslag of brandoverslag
Ik zal dit toelichten aan de hand van een voorbeeld: we beschouwen twee - boven elkaar gelegen - appartementen in een flatgebouw. Overeenkomstig de prestatie-eisen van het Bouwbesluit 2012 wordt elk appartement beschouwd als afzonderlijk brandcompartiment. De wbdbo van het ene appartement naar het andere appartement moet ten minste 60 minuten zijn.
Om een uitspraak te doen over de wbdbo moet volgens NEN 6068 gekeken worden naar alle mogelijke uitbreidingstrajecten van brand. In het voorbeeld kan brand kan zich enerzijds uitbreiden via een scheidingsconstructie tussen de brandcompartimenten, in dit geval de vloerconstructie. We spreken in dit geval van branddoorslag. Brand kan zich anderzijds uitbreiden via buitenlucht (door uitslaande vlammen). In NEN 6068 is een rekenmethode beschreven voor het modelleren van uitslaande vlammen en het berekenen van de warmtestraling ten gevolge van deze vlamlichamen.
Warmteoverdracht via geleiding en convectie wordt overigens niet meegenomen. Daarom wordt in de norm als randvoorwaarde gesteld dat de buitenzijde van de gevel geen brandvoortplanting mag veroorzaken (de buitenzijde moet ten minste voldoen aan klasse B volgens NEN-EN 13501-1). Een aanvullende eis die vaak vergeten wordt.
Van wbdbo naar brandwerendheid
"Het is verstandig om al in de ontwerpfase een aantal brandoverslagberekeningen uit te voeren."
Op de bouwtekening wordt soms bij een deur of raam vermeld: “wbdbo 60 minuten”. Dit is eigenlijk niet juist geformuleerd. Immers: wbdbo betreft een branduitbreidingstraject en geen eigenschap van een constructie. Hoe vertaal ik een wbdbo-eis naar een brandwerendheid? Dat is afhankelijk van de situatie: branddoorslag of brandoverslag.
Bij branddoorslag wordt de wbdbo-eis gerealiseerd door de scheidingsconstructie uit te voeren met een brandwerendheid van ten minste hetzelfde aantal minuten. In het voorbeeld moet de verdiepingsvloer dus worden uitgevoerd met een brandwerendheid van 60 minuten om zodoende een wbdbo van 60 minuten te realiseren.
De brandwerendheid van een element kan rekenkundig bepaald worden (met behulp van de Eurocodes) of door middel van een experimentele bepaling (de beproeving volgens NEN 6069). Volgens NEN 6069 is de brandwerendheid van een bouwelement de tijd in minuten dat een bouwelement, tijdens een beproeving bij blootstelling aan een gestandaardiseerde brand, gelijktijdig aan bepaalde brandprestatiecriteria voldoet. Volgens NEN 6069 worden 4 brandprestatiecriteria onderscheiden: bezwijken (R), vlamdichtheid (E), thermische isolatie (I) en warmtestraling (W). Het gaat voor nu te ver om deze brandprestatiecriteria nader toe te lichten. Het is goed om te weten dat in sommige gevallen eisen worden gesteld aan brandprestatiecriteria REI en soms alleen aan EI of EW. Bij twijfel is het goed om te overleggen met uw adviseur.
Nu wordt het wat lastiger:
Bij brandoverslag is het mogelijk dat de wbdbo-eis door middel van voldoende afstand gerealiseerd wordt. In ons voorbeeld: als de verticale afstand tussen de ramen voldoende groot is, zal uit een brandoverslagberekening volgens NEN 6068 blijken dat de warmtestraling op de ramen – van het appartement boven het appartement waar op dat moment brand wordt verondersteld – voldoende laag blijft. Ofwel: de wbdbo-eis van 60 minuten wordt gerealiseerd door voldoende afstand. Het is dan niet nodig om de ramen brandwerend uit te voeren.
Hoeveel afstand is minimaal benodigd? Dat is niet te zeggen zonder hier aan te rekenen. In het verleden (tot 1991) mocht gebruik worden gemaakt van kengetallen. Echter, sinds er een bepalingsmethode is moet deze gebruikt worden om de veilige afstand te bepalen. De afmetingen van uitslaande vlammen zijn namelijk afhankelijk van meerdere factoren (waaronder de vormgeving en omvang van de brandruimte en gevelopeningen en de plaatsing van de gevelopeningen).
Het is verstandig om al in de ontwerpfase een aantal brandoverslagberekeningen uit te voeren. Dit kan ik aanbevelen zowel voor verticale als horizontale brandoverslagtrajecten. Zo komt u achteraf niet voor verassingen te staan.
Wat als de afstand in buitenlucht onvoldoende is?
Dan zullen er alsnog brandwerende voorzieningen getroffen moeten worden om een wbdbo van 60 minuten te realiseren. In tegenstelling tot branddoorslag kan bij brandoverslag een brandwerendheid van 30 minuten voldoende zijn om een wbdbo van 60 minuten te realiseren. Dit heeft te maken met het feit dat de door uitslaande vlammen bedreigde gevel van buitenaf ‘gekoeld’ kan worden met bluswater. U begrijpt dat dit laatste in de praktijk tot discussie kan leiden. Dit heeft met name betrekking op in hoeverre de betreffende gevel nog bereikbaar is voor de brandweer.
De regelgeving zal hier in de nabije toekomst op aangevuld worden. Efectis is deelnemer van de NEN-normcommissie 351007 'Brandveiligheid van bouwwerken' en actief betrokken bij de discussie.
Bekijk de nieuwe editie van AluK Today voor meer interessante artikelen.
